دو نوع رادار در ATC وجود دارد:
PSR :
primary surveillance Radar
اولین بار در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت
در آن هواپیما امواج الکترو مغناطیسی را منعکس می کند.
آنتن رادار حرکت چرخشی دایره ای دارند (تصویر زیر)
اساس عملکرد آن ارسال سیگنال و محاسبه زمان رفت و برگشت به شی موجود در آسمان می باشد.
SSR:
Secondary Surveillance Radar
در این نوع از رادار ، یک پسش و پاسخ بین فرستنده زمینی (موسوم به introgator)و هواپیما صورت می گیرد . (پاسخ در قالب کد چهار حرفی ارسال می گردد.)
اصطلاح Squawk کردن:
در کابین خلبان سیستمی به نام ATCU وجود دارد که در آن یک کد 4 حرفی قابل سلکت شدن است.
این اعداد اکتال بوده وبنابر این از صفر تا 7 قابل انتخاب هستند. (4096 حالت ممکن).
دو حالت یا mode وجود دارد .
MOde-A ,
که کد Beacon را ارسال می دارد و اطلاعات ارتفاع را ارسال نمی کند
Mode -C
در این حالت اطلاعات ارتفاع به ایستگاه زمینی ارسال می شود.
کد های خاص در ترانسپوندر :
مثلا زمانی که هواپیما ربوده شده باشد.
در صفحه نمایش رادار ATC تصویری شبیه تصویر زیر دیده می شود. که در آنکد چهار حرفی ترانسپوندر مشخص می باشد.
***
شاید فکر کنید که آسمان به این بزرگی چه نیازی به استفاده از رادار دارد.
اما زمانی که بدانیم برای مثال در ساعات اوج ترافیک در آمریکا حدود 5000 هواپیما تردد می کند ، به لازمه ی وجود رادار برای کنترل بهتر این فضا پی می بریم.
فضای آسمان را جهت کنترل بهتر به section های مختلفی تقسیم می کنند.
برای مثال آسمان آمریکا به 21 بخش (center) تقسیم شده است.
وسعت هر بخش متناسب با ترافیک آن تعیین می شود.
اطلاعاتی که هر ایستگاه کنترلی ارائه می دهد ، عبارت است از :
Weather --Route- Flight plan-Terrain
***
گزیده ای از مطالب ذکر شده در مورد رادار در کانال تلگرام انجمن متخصصان الکترونیک هواپیمایی ایران
رادار ثانویه نیز همانند رادار اولیه بر دو نوع رادار فرودگاهی و رادار مسیر هوایی می باشد.
همچنین برد رادار ثانویه بیشتر از برد رادار اولیه می باشد.
مثلاً برد رادار مسیر هوایی در رادار ثانویه (در شرایط ایده آل) 250 مایل یا 450 کیلومتر می باشد
که این برد برای شرایط واقعی کمی کمتر است.
اساس کار رادار ثانویه با رادار اولیه متفاوت است، بدین صورت که رادار ثانویه به انعکاس امواج جهت شناسایی هواپیما متکی نیست.
رادار ثانویه با استفاده از سیستم "تقاضا و پاسخ" کار می کند.
بدین صورت که آنتن زمینی امواج را به عنوان تقاضا تولید کرده و می فرستد که موجب فعال شدن یک فرستنده دیگر در درون هواپیما (Transponder)می شود.
فرستنده درون هواپیما (ترانسپاندر) به عنوان پاسخ، امواج الکترونیکی را برای ایستگاه زمینی می فرستد.
این امواج می تواند کدبندی شده و برای استفاده در کنترل ترافیک هوایی نمایش داده شود.
هواپیما برای فرستادن این امواج از چهار مد A ، C،S و INTERMODE استفاده می کند که در اینجا مد های A و C توضیح داده می شود.
مد A
برای شناسایی و تعیین موقعیت هواپیما استفاده می شود و از
مد C
برای بدست آوردن ارتفاع هواپیما استفاده می شود.
مد A دارای یک عدد چهار رقمی مخصوص به هر پرواز (SSR CODE) می باشد که به یک پرواز تخصیص داده می شود. ارقام این عدد چهار رقمی (SSR CODE) نمی تواند 8 و 9 انتخاب گردد.
لازم به ذکر است که هواپیما برای استفاده از سرویس رادار باید حتماً به فرستنده مخصوص (تراسپاندر) مجهز باشد.
از طرفی اطلاعات "طرح پرواز " که از قبل آماده شده، وارد سامانه اتوماسیون رادار ثانویه شده و به آن کدی چهار رقمی، مشابه کد چهار رقمی هواپیما تخصیص داده می شود.
پردازشگر سامانه اتوماسیون رادار بعد از تطبیق کد چهار رقمی (SSR CODE) طرح پرواز و هواپیما، اطلاعات طرح پرواز را به اطلاعات بدست آمده از رادار اضافه کرده و اطلاعات کامل و جامعی را برای کنترل ترافیک هوایی قرار می دهد.
اطلاعات نهایی که روی صفحه رادار ثانویه ظاهر می شود شامل :
نام و شماره پرواز (CALL SIGN)،
نوع هواپیما و بزرگی آن (کوچک-متوسط-بزرگ)،
ارتفاع مجاز شده و ارتفاع حقیقی هواپیما،
مسیر پرواز،
زمان تقریبی رسیدن به نقاط مختلف مسیر هوایی
و SSR CODE هر پرواز می باشد.
همه این تلاش ها و اطلاعات برای انجام یک پرواز ایمن و بدون تاخیر است، در واقع هدف استفاده از رادار رسیدن به اهداف جهانی سازمان هواپیمایی کشوری است که همانا ایمنی و جلوگیری از تصادم، تسریع در انجام پرواز، ارایه اطلاعات مفید به پرواز و حفظ جریان ترافیکی می باشد.
***